Czym jest gluten, gdzie występuje oraz jak objawia się alergia na gluten?

Czym jest gluten?

Gluten to mieszanka gliadyny i gluteniny, czyli białek występujących w ziarnach zbóż, szczególnie w pszenicy i jej odmianach. Gluten sprawia, że ciasto jest elastyczne i zatrzymuje gazy, odpowiada także za gąbczastą strukturę np. chleba czy bułek.

Gliadyna to białko prolaminowe. W środowisku osób promujących produkty bezglutenowe gliadyna uznawana jest za toksyczny element glutenu.

Glutenina jest drugim składnikiem glutenu. Jest to najbardziej powszechna glutelina występująca w pszenicy. To właśnie ona nadaje mące właściwości, które tak chętnie wykorzystywane są w przemyśle piekarniczym/ciastkarskim, ale nie tylko. Glutenina nadaje elastyczność, a gliadyna - lepkość.

W jakich produktach spożywczych jest gluten?

Produkty zawierające gluten to:

• pszenica i jej odmiany - płaskurka, samopsza, orkisz,

• jęczmień,

• żyto,

• pszenżyto,

• mąka jęczmienna, pszenna, żytnia,

• płatki owsiane niecertyfikowane, pszenne, jęczmienne, żytnie,

• pszenny i żytni makaron,

• kasza manna, jęczmienna, bulgur, kuskus,

• kaszki błyskawiczne i dania instant,

• musli i płatki śniadaniowe,

• pieczywo, drożdżówki, bułki słodkie,

• ciasta, ciastka,

• zbożowe słone przekąski,

• słód jęczmienny,

• żywność i napoje z dodatkiem słodu jęczmiennego,

• takie potrawy jak pierogi, kluski, kopytka, pyzy, naleśniki,

• panierki do mięs i potrawy panierowane,

• sos sojowy,

• proszek do pieczenia,

• kawa zbożowa,

• napoje owsiane,

• kakao,

• piwo.

W niektórych produktach, które pozornie nie zawierają glutenu, może on być obecny. Są to na przykład pasztet, kaszanka, kotlety mielone i pulpety.

Co więcej, obecność glutenu można zaobserwować także w niektórych lekach oraz suplementach diety. Z tego powodu warto czytać etykiety, szczególnie w przypadku celiakii czy też nietolerancji lub alergii na gluten.

Na czym polega dieta bezglutenowa?

Dieta bezglutenowa polega na wykluczeniu z jadłospisu produktów żywnościowych, które zawierają zboża glutenowe czy inaczej po prostu gluten. Zamiast nich można włączyć do diety produkty bez glutenu oraz spożywać żywność, które go nie zawierają.

Zalety diety bezglutenowej

Wprowadzenie diety bezglutenowej przez osobę z nietolerancją glutenu ma jedną niezaprzeczalną zaletę - poprawia samopoczucie, a w przypadku osoby chorej na celiakię wręcz umożliwia prawidłowe funkcjonowanie, niweluje wiele uciążliwych dolegliwości oraz zmniejsza ryzyko wystąpienia różnych chorób i problemów zdrowotnych.

Dieta bezglutenowa powinna być stosowana w celu leczniczym i właśnie takie założenie ona spełnia.

Wady diety bezglutenowej

Nieprawidłowo prowadzona dieta bezglutenowa może prowadzić do wystąpienia niedoborów, szczególnie składników mineralnych oraz witamin z grupy B. Co więcej, spożycie błonnika pokarmowego może drastycznie spaść i spowodować problemy zdrowotne. Takie niedobory mogą prowadzić do anemii.

Eliminacja glutenu często wiąże się z chęcią znalezienia bezglutenowych odpowiedników tradycyjnych produktów żywnościowych. Niestety, bardzo często osoby rezygnujące z glutenu sięgają po wysokoprzetworzone zamienniki, które w swoim składzie zawierają duże ilości soli, cukru i ulepszaczy.

Jedną z wad tej diety zdecydowanie jest cena. Produkty bez glutenu często są droższe od ich standardowych wersji, a samodzielne sporządzenie dań na diecie bezglutenowej kosztuje nie tylko pieniądze, ale też sporo czasu.

Produkty bezglutenowe - lista

Na diecie gluten free należy oczywiście spożywać produkty, w których nie występuje gluten. Do tej żywności należą:

• zboża naturalnie bezglutenowe, czyli ryż, gryka, proso, kukurydza, amarantus, sorgo, komosa ryżowa,

• kasza gryczana,

• produkty oznaczone jako bezglutenowe - wszelkie mąki, makarony i pieczywo, skrobia kukurydziana, certyfikowany owies,

• wędliny pozbawione glutenu,

• bezglutenowe wyroby cukiernicze,

• nieprzetworzone mięso oraz ryby,

• jaja,

• nabiał,

• smalec,

• oleje roślinne i oliwa z oliwek,

• orzechy i masło orzechowe,

• świeże warzywa i rośliny strączkowe,

• świeże owoce, soki owocowe i kompoty,

• dżemy,

• cukier, miód, melasa, syrop klonowy,

• kisiel i budyń oznaczony jako bezglutenowy,

• wódka, rum, wino, bezglutenowe piwo.

Szukając bezglutenowych wersji produktów wybieraj te opisane jako bezglutenowe lub oznaczone logo z przekreślonym kłosem.

Produkty bezglutenowe wybieraj jednak ostrożnie i rozsądnie - niektóre produkty przeznaczone dla osób niespożywających glutenu są wysokoprzetworzone, zawierają duże ilości cukru, soli i nasycone kwasy tłuszczowe.

Produkty bezglutenowe w ofercie bodypak.pl:

Intenson Bezglutenowe Płatki Owsiane - 400g

9,99 pln

Dodaj do koszyka

Intenson Bezglutenowe Musli Owsiane + Chia - 200g

8,99 pln

Dodaj do koszyka

Targroch Quinoa Komosa Ryżowa Biała - 1000g

18,99 pln

Dodaj do koszyka

Poznaj także PRZEPIS: Bezglutenowe ciasto marchewkowe

Czy gluten szkodzi każdemu?

Wbrew powszechnemu przekonaniu gluten nie jest szkodliwy dla osób zdrowych. Co więcej, działa on jak naturalny prebiotyk.

Niepożądane objawy pojawiają się wyłącznie u osób, u których występuje nieceliakalna nadwrażliwość na gluten czy celiakia. Takie osoby nie powinny spożywać nawet małych ilości glutenu, aby oszczędzić sobie nieprzyjemnych dolegliwości i konsekwencji zdrowotnych.

Nietolerancja glutenu, alergia na gluten, celiakia - czym się różnią?

Celiakia i nietolerancja glutenu, choć są do siebie bardzo podobne, to stanowią dwa osobne problemy. Warto mieć na uwadze różnice między nimi, szczególnie, jeśli występują u Ciebie któreś z objawów. Pamiętaj - niezależnie od tego, czy podejrzewasz u siebie celiakię czy "tylko" alergię, koniecznie zrób badania!

Celiakia

Celiakia to choroba trzewna o podłożu autoimmunologicznym, która nie obejmuje wyłącznie jelit, a cały organizm. Po spożyciu glutenu dochodzi do stanu zapalnego, który uszkadza wewnętrzną wyściółkę jelit. Do przyczyn wystąpienia celiakii zaliczają się czynniki genetyczne, środowiskowe i immunologiczne.

Choroba ta może zarówno dawać objawy, jak i nie dawać ich wcale. Celiakia pełnoobjawowa obejmuje takie symptomy jak: biegunka lub zaparcia, wzdęcia, bóle brzucha, anemia, bóle kostne, spadek masy ciała oraz stany depresyjne bądź depresja. U kobiet może także wystąpić zaburzenie miesiączkowania.

Celiakia skąpoobjawowa jest częstsza od pełnoobjawowej, a jej objawy to:

• bóle głowy,

• wysoki cholesterol,

• niedobór witamin,

• opryszczkowe zapalenie skóry,

• zmęczenie,

• padaczka,

• osłabione szkliwo zębów,

• częste stany zapalne jamy ustnej (np. afty),

• zaburzenia płodności i skłonność do poronień.

Wiele osób cierpiących na celiakię może nie zdawać sobie sprawy z jej istnienia, czego konsekwencją mogą być liczne problemy zdrowotne. Należy zaznaczyć, że celiakia jest chorobą nieuleczalną, ma charakter trwały, a zmiany stylu życia są konieczne.

Suplementacja a leczenie celiakii

Leczenie celiakii może być uzupełniane odpowiednio dobraną suplementacją. Zwykle stawia się na:

• witaminę B12,

• witaminę K,

• kwas foliowy,

• żelazo,

• elektrolity.

Należy jednak pamiętać, że o wdrożeniu suplementacji powinien zadecydować lekarz. Można także skonsultować się z dietetykiem, czy takie rozwiązanie jest potrzebne.

Suplementy diety pomocne w celiakii:

Activlab Pharma Witamina B12 500 μg - 30 kaps.

1 porcja / 0,37 pln

10,99 pln

Dodaj do koszyka

Sport Definition Witamina D3K2 Max - 90 kaps.

1 porcja / 0,22 pln

19,99 pln

Najniższa cena: 29,99 pln -33%

Dodaj do koszyka

Ostrovit Folic Acid - 90 tabl.

1 porcja / 0,17 pln

14,99 pln

Dodaj do koszyka

Olimp Gold-Vit Complex + Żelazo - 20 tabl. musujących

15,99 pln

Dodaj do koszyka

Nietolerancja glutenu/alergia

Nietolerancja i alergia na gluten to ta sama dolegliwość. Jest to inaczej nieceliakalna nadwrażliwość na gluten. W przebiegu nietolerancji glutenu nie dochodzi do uszkodzenia wspomnianej wcześniej wyściółki w jelitach.

Reakcja organizmu na spożywanie glutenu w przypadku alergii zwykle bywa raczej natychmiastowa. Może wystąpić już po kilku minutach od spożycia, ale może też się zdarzyć, że objawy pojawią się po kilku godzinach lub dniach.

Objawy nietolerancji glutenu to zazwyczaj:

• bóle brzucha,

• wzdęcia,

• biegunki lub zaparcia,

• mdłości,

• wymioty,

• zapalenie stawów,

• bóle mięśni i kości,

• zmiany skórne.

Objawy uczulenia mogą być silne lub słabe w zależności od organizmu.

Jak zdiagnozować celiakię?

Szacuje się, że 1 na 100-170 osób w ogólnej populacji cierpi na celiakię. Choroba ta 2 razy częściej dotyka kobiet niż mężczyzn. Jako że objawy nietolerancji glutenu i celiakii są podobne do innych schorzeń, wiele osób albo bagatelizuje sprawę, albo błędnie się "diagnozuje".

Etapy procesu diagnozy celiakii:

1. wywiad lekarski

2. badania laboratoryjne z krwi - przeciwciała przeciwko endomysium mięśni gładkich (EmA), przeciwciała przeciwko transglutaminazie tkankowej (tTG), przeciwciała przeciwko deamidowanej gliadynie (DGP)

3. badanie histopatologiczne wycinka pochodzącego ze ściany jelita cienkiego pozyskanego z endoskopii; to badanie ma na celu ocenę kosmków jelita cienkiego i rozpoznanie typowych zmian w ich budowie

Coraz większą rolę w diagnozowaniu celiakii odgrywają badania genetyczne. Polegają one na identyfikacji genów, których obecność powiązana jest ze znacząco zwiększonym ryzykiem rozwoju celiakii. Jest to badanie z krwi pacjenta, a testom podlegają allele HLA-DQ2 oraz HLA-DQ8.