Diety alternatywne - inne koncepcje żywieniowe

Spis Treści:

• Dieta – czym jest?;

• Rodzaje diet alternatywnych.

Dieta

Uściślając – każdy jest na diecie. Często bycie na diecie kojarzone jest z restrykcjami odżywiania, ze zdrowym jedzeniem, odmawianiem słodyczy lub całkowitą ich rezygnacją itp. Jednak dieta – to nic innego jak ogół spożywanego jedzenia. W kontekście żywienia i pożywienia – dieta ma tutaj już nieco inne znaczenie, gdyż odżywianie organizmu jest niczym innym jak dbałość o dostarczenie odpowiednich makro i mikroskładników – do optymalnego funkcjonowania (bardzo ogółem). Mówiąc o diecie zwyczajowej – mamy na myśli dietę dostarczenie wszelkich odpowiednich elementów żywienia do zaspokojenia potrzeb żywieniowych danej społeczności. Inaczej – racjonalne odżywianie.

Diety alternatywne natomiast to diety, które ograniczają niektóre produkty- mleko, mięso, ogół węglowodanów itp; modyfikują proporcje makroskładników itp. Winny pokrywać zapotrzebowanie organizmu na energię i składniki pokarmowe. Często jednak są niedoborowe, co jest negatywnym aspektem zdrowotnym.

Do diet alternatywnych/koncepcji żywieniowych zaliczamy m.in.:

1. Dieta ketogenna

Charakteryzuje się bardzo niską podażą węglowodanów (5%energii lub poniżej 20 g/dobę), wysoką ilością tłuszczy w diecie, optymalną ilością białka. Tłuszcze stanowią ponad połowę energii.  Dietę ketogenną stosuje się w żywieniu sportowców oraz terapii niektórych schorzeń jak np. Alzheimera czy padaczki lekopochodnej.

Dieta keotgenna zmusza organizm do wykorzystania tłuszczy jako substratu energetycznego. Spadek glukozy we krwi powoduje iż wątroba wykorzystuje napływające kwasy tłuszczowe i produkuje ciała ketonowe – które dalej zostają wykorzystane przez organizm jako źródło energii. Dieta ketogenna porównywana jest do ekstremalnych diet, które powodują niedobory składników odżywczych (szczególnie wykorzystywana przez sportowców do redukcji masy ciała).  Istotnym problemem przy stosowaniu ww. diety jest częste odczuwanie zmęczenia – co związane jest z metabolitami takimi jak amoniak i tryptofan. Zwiększona podaż białka sprzyja syntezie amoniaku – odczucie zmęczenia i spowolnienie regeneracji. Dieta ketogenna niesie pozytywne skutki (redukcja masy ciała chociażby) jednakże może wpływać na pogorszenie wydolności fizycznej – zmniejszenie zdolności do wykorzystywania dostarczanych węglowodanów.

Podstawą diety ketogennej jest niska podaż węglowodanów, wysoka podaż tłuszczy i odpowiednia podaż białka na wysokim poziomie, szczególnie dla sportowców. Jednakże zbyt duża ilość białka w diecie (ponad 25-30% energii – 2,5 g/kg m.c./dobę) spowalnia proces ketogenezy. Bardzo ważne jest przygotowanie się do adaptacji diety ketogennej, co trwa około tygodnia.

Zobacz przepis na KETO PLACKI 

2. Dieta intermitten fasting

Dieta z okresami postu – znaczącego ograniczenia dostarczania energii najczęściej w ilości 16h w ciągu doby. Po poście następuje dostarczenie kalorii w ilości równej lub przekraczającej zapotrzebowanie. Dieta IF reguluje wiele szlaków metabolicznych jak i komórkowych szlaków sygnałowych. Zmiany metaboliczne polegają na wykorzystaniu kwasów tłuszczowych jak i ketonów zamiast glukozy – jako źródła energii. Podczas diety IF obniża się poziom leptyny – odpowiedzialnej za uczucie głodu, która ponadto zwiększa wykorzystanie tłuszczu. Dieta IF redukuje otyłość brzuszną i stany zapalne, zwiększa wrażliwość na insulinę, ponadto może przyczynić się do poprawy profilu lipidowego. Dieta ta stosowana krotko, nie przynosi większych korzyści w wysiłku fizycznym. Dopiero stosowanie jej ok. 2 tygodni sprzyja poprawie wydolności.  Dieta IF jest jednak opcją dla osób zaawansowanych w żywieniu, to znaczy dla tych, których na tyle znają swój organizm by zdecydować się na wprowadzenie okresowych postów bez konsekwencji późniejszych zaburzeń odżywiania (podejście psychologiczne/psychiczne do diety). Często powyższe (prócz sportowców) wykorzystują również osoby z pracą zmianową, gdzie prowadzenie takiej podaży jedzenia jest optymalne i podyktowane warunkami pracy.

Produkty, które mogą Cię zainteresować :

6PAK Nutrition Syrup ZERO Salted Caramel - 500ml

1 porcja / 0,23 pln

22,99 pln

Dodaj do koszyka

3. Dieta paleo

Dieta opierająca się na tzw. Diecie naszych przodków, diecie łowiecko-zbierackiej. Co oznacza, że wykluczone są z niej produkty zbożowe i mleczne (gdyż w okresie paleoiltu człowiek nie miał dostępu do ww. źródeł).  Produkty zalecane w diecie paleo to mięso, mleko kokosowe lub z inne roślinne, tłuszcze naturalne jak awokado czy olej kokosowy, warzywa, orzechy (nie fistaszki), owoce, napoje ziołowe, miód. Dieta paleo szczególnie może doprowadzić do niedoborów sodu czy wapnia oraz wpłynąć negatywnie na profil lipidowy.

4. Dieta wysokobiałkowa

Jak sama nazwa wskazuje – charakteryzuje się wysoką podażą białka 30% zapotrzebowania energetycznego lub 2,5 g/kg m.c; obniżoną ilością węglowodanów do 40% i normatywną ilością tłuszczy – 30%. Opiera się na diecie mięsnej, nabiałowej z unikaniem produktów zbożowych czy owoców. Mamy tutaj do czynienia z niedoborami błonnika jak i witamin E, A,B₁, B₆. Do popularnych diet wysokobiałkowych nalezą dieta Dukana i dieta Atkinsa. Powyższe diety obciążają wątrobę i nerki, przy czym obciążenie nerek prowadzi dokami ci nerkowej. Długotrwałe stosowanie diet wysokobiałkowych może prowadzić do białkomoczu. Sportowcy często wykorzystują diety wysokobiałkowe w celu zachowania masy mięśniowej, jednakże w deficycie – gdzie obniżona zostaje zawartość węglowodanów – białko wykorzystywane jest jako źródło energii.

Produkty, które mogą Cię zainteresować :

BioTech Iso Whey Zero - 908g

1 porcja / 3,61 pln

129,99 pln

Dodaj do koszyka

Trec Whey 100 - 900g

1 porcja / 3,17 pln

94,99 pln

Dodaj do koszyka

5. Dieta wysokowęglowodanowa

Udział energii węglowodanów wynosi 70%. Dobrze zbilansowana dieta węglowodanowa dostarcza organizmowi całe spektrum minerałów i witamin. Szczególnie dieta ta stosowana jest w sporcie, gdzie jak dobrze wiadomo węglowodany stanowią najłatwiej dostępne źródło energii dla mięśni. Szczególnie polecana jest w sportach szybkościowych jak i wytrzymałościowych.

6. Dieta bezglutenowa

Jest to dieta lecznica dla osób ze stwierdzoną celiakią oraz nieceliakalną nadwrażliwością na gluten.  Dieta opiera się na eliminacji glutenu oraz polipeptydów zbliżonych do glutenu – eliminacja zbóż. Do produktów bezglutenowych zalicza się: kukurydzę, kaszę jaglaną, ziemniaki, mięso, ryby, jaja, produkty mleczne, tłuszcze itp. W produktach bezglutenowych występuje niska zawartość błonnika, witamin grupy B, wapnia, potasu, sodu, cynku, selenu, miedzi. W sporcie stosowanie diet bezglutenowych nie znajduje uzasadnienia.

Zobacz przepis na Bezglutenowe ciasto marchewkowe 

Literatura:

1. B. Frączek; J. Krzywański, H. Krysztofiak; Dietetyka sportowa PZWL, Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019